Aan de Westzijde in Zaandam stonden vier houten woningen onder één kap al jaren te verkommeren. Stadsherstel Amsterdam nam ze onder de vleugels en heeft ze de afgelopen periode van top tot teen gerestaureerd, gelift en verduurzaamd. De arbeidershuisjes, die eens hoorden bij de gasfabriek aan de overzijde, zijn nu van het gas af!
Het viertal is zo goed als klaar om nieuwe bewoners te verwelkomen, maar eerst nodigt Stadsherstel u uit om de restauratie-inspanningen te komen bekijken tijdens een open huis op donderdag 29 juni.
Arbeidershuisjes aan de voet van de gasfabriek
Eind 19e eeuw werd in de bocht van de Westzijde, op het terrein van een voormalige boomgaard, een rij van vier arbeiderswoningen gebouwd. In 1859 verrees aan de oever van de Zaan de gasfabriek; in de huisjes aan de voet daarvan woonden vermoedelijk arbeiders van deze fabriek. De gasfabriek is eind jaren ’60 van de vorige eeuw gesloopt, de huisjes bleven. Wel raakten ze steeds verder in verval. Vooral de laatste jaren hadden ze flink te lijden: flink stoken zonder ventileren had veel schade veroorzaakt aan het hout. Het water stroomde langs de muren, het dak was ingezakt, staanders waren afgebroken en werden slechts door MDF bijeengehouden, planten groeiden in de dakgoten. De rij arbeiderswoningen is een van de weinige goed bewaard gebleven voorbeelden van de sobere houtbouw in de Zaanstreek, maar waren ze nog wel te redden?
Erfgoedorganisatie met POM status
De vorige eigenaar, woningcorporatie Parteon, voelde zich door het bijzondere en zeldzame karakter van de rijwoningen verantwoordelijk voor het behoud en vond in 2021 voor de overname in Stadsherstel Amsterdam de geschikte partij. Stadsherstel is een organisatie met POM status (Professionele Organisatie voor Monumentenbehoud) en heeft sinds de oprichting in 1956 al 750 monumenten en beeldbepalende panden gered zowel in als binnen 45 kilometer rondom Amsterdam, waarvan vele in de Zaanstreek. Zo hebben Parteon en Stadsherstel eerder al intensief samengewerkt bij een grote reddingsactie van de Zaanse Schans.
De arbeiderswoningen van de gasfabriek, nu gasloos!
Met de overname keerde het tij voor het tot sloop gedoemde rijtje. Waar de rijkere houtbouw huizen over het algemeen wel goed behouden zijn gebleven, zijn de eenvoudige houten huisjes vrijwel allemaal verdwenen. Terwijl ze juist zo belangrijk zijn voor geschiedenis van de Zaanstreek waar ooit een groot deel van de bevolking in vergelijkbare huisjes woonde. De gemeente Zaanstad heeft ze daarom de gemeentelijke monumentenstatus gegeven én voor de restauratie door Stadsherstel de jaarlijkse Kanjersubsidie toegekend. Maar daarmee waren ze nog niet gered: de huisjes verkeerden in zeer slechte staat en een intensieve restauratie volgde.
Hierbij zijn ze aangepast aan de huidige tijd met een uitbouw aan de (niet-monumentale) achterzijde. De woningen zijn geïsoleerd, verduurzaamd en van het gas af. Waar de woonkamers een meer eigentijdse afwerking hebben, is in de halletjes de sfeer van de bouwtijd teruggebracht. Het glas-in-lood uit de jaren dertig is behouden en het rijtje staat weer strak in de verf: in de oude (Zaans) groene kleur. De monumentale voorgevel was nog grotendeels origineel. Dankzij een bijdrage van de Vereniging Vrienden van Stadsherstel hebben de arbeiderswoningen hun oorspronkelijke aangezicht teruggekregen. Waarbij veel aandacht is besteed aan de afwerking en detaillering van de kenmerkende dakkapellen. De Vriendenvereniging kwam al eerder in actie bij de aankoop en restauratie van twee zeer kenmerkende monumenten aan de Westzijde: de Bullekerk en het Calff huis op nummer 38.
“Geef ze toch het laatste zetje”
Er waren momenten dat Stadsherstel zich ernstig afvroeg of het niet te laat was. En ook sceptici hadden hun advies klaar: “Geef ze toch het laatste zetje”. Maar mede dankzij de buitengewone inspanningen van aannemer Akerbouw is het gelukt: ze zijn behouden, en hoe! Ze staan fier overeind, gelift en wel, en zijn bijna klaar voor hun terugkeer op de woningmarkt.
De woningen worden waarschijnlijk verhuurd per augustus. Als indicatie wordt een maandelijkse huur van circa € 1150,- tot € 1450,- gehanteerd, de definitieve huurprijs wordt nog vastgesteld.
Uitnodiging open dag: donderdag 26 juni 16:00 – 17:30 uur
Nieuwsgierig naar het resultaat? U bent van harte welkom tijdens het open huis op donderdag 29 juni vanaf 16:00 uur tot 17:30 uur. Aanmelden is niet nodig.
Het adres: Westzijde 173-179
Aangeraden wordt om op de fiets of met openbaar vervoer te komen in verband met de volledige wegafsluiting van de Westzijde tussen de Harenmakersstraat en het kruispunt met de Vincent van Goghweg.
Meer informatie:
Lees het hele nieuwsbericht op de website van Stadsherstel https://stadsherstel.nl/nieuws/open-huis-29-junivier-fiere-huisjes-aan-de-zaanse-westzijde en schrijf u in voor de nieuwsbrief #OmDeDagEenMonument zodat u om de dag een bijzonder monumentenverhaal in uw mailbox krijgt.
Stadsherstel Amsterdam
Stadsherstel Amsterdam redt monumenten en beeldbepalende panden door ze zorgvuldig te restaureren, een passende bestemming te geven en te verhuren. De panden worden in bezit gehouden, waarmee een goede staat van onderhoud blijft gegarandeerd. Zo levert de
organisatie een belangrijke bijdrage aan:
- het bewaren van gebouwd erfgoed voor volgende generaties
- de leefbaarheid van steden en dorpen
- de toegankelijkheid van monumenten en
- het behoud van het restauratieambacht.
Sinds haar oprichting in 1956 heeft Stadsherstel 750 panden in en 45 kilometer rondom Amsterdam gered. Bijna 5.000 Vrienden steunen het werk van de organisatie.
De grotere monumentale panden, zoals kerken, forten, industriële monumenten en boerderijen krijgen een succesvol tweede leven met meestal een culturele of sociaalmaatschappelijke functie. Maar ook als podium voor concerten, congressen, lezingen, recepties, diners en huwelijksvoltrekkingen.
www.stadsherstel.nl
www.linkedin.com/company/stadsherstel-amsterdam
www.facebook.com/stadsherstel
www.twitter.com/stadsherstel
www.instagram.com/stadsherstel
