Hendrick de Keyser Monumenten heeft de prachtige voormalige pastorie van Warffum in de provincie Groningen toegevoegd aan haar collectie bijzondere historische monumenten in Nederland. De eeuwenoude Pastorie is door het echtpaar Scheers-Bolhuis overgedragen aan Hendrick de Keyser om te garanderen dat het unieke huis, het interieur en de historische tuin duurzaam in stand zullen worden gehouden, op de wijze zoals de eigenaren dit al sinds 1972 met veel toewijding doen.
Een eeuwenoude Pastorie
In veel Groningse dorpen stonden vroeger zogenaamde ‘wemen’ (nu pastorieën genoemd); imposante stenen huizen van middeleeuwse oorsprong waarin de plaatselijke pastoor woonde. Vaak stonden ze dicht bij de kerk. De meeste zijn inmiddels afgebroken, heel bijzonder dus dat De Pastorie in Warffum nog steeds wordt bewoond.De Pastorie van Warffum is omstreeks 1300 gebouwd en daarmee een van de oudste stenen huizen in de provincie Groningen, mogelijk de oudste pastorie van ons land en ook het oudste monument in de collectie van Hendrick de Keyser. De Pastorie staat verhoogd in een parkachtige tuin die een archeologisch monument is.
Bij de ‘weem’ hoorden van oudsher de pastoriegronden: grond die niet in eigendom van de kerk was, maar ter beschikking stond van de pastoor. De pastoor was daarmee niet alleen een geestelijke, maar ook een invloedrijke landsheer.
Sporen van zeven eeuwen bewoning
De Pastorie was oorspronkelijk een fors stenen huis met een verdieping. De indeling beneden bestond uit twee ruimten; een indrukwekkende zaal (‘het Sael’) en een opkamer. De zaal diende als vergaderruimte voor de bestuurders van de weem, die van daaruit de regionale maatschappij ontwikkelden met onderwijs, ziekenverzorging en rechtspraak. De opkamer diende waarschijnlijk als werk- en schrijfkamer van de pastoor. De bovenverdieping bestond uit een vertrek boven de opkamer die gebruikt werd als slaapkamer en een winterberging voor graan en brandstof.
De opzet van De Pastorie van Warffum komt overeen met de aanzienlijke stenen huizen van de Groninger adel, maar verschilt daarvan door het ontbreken van een verdediging zoals een gracht. Daar staat tegenover dat de muren fors zijn en een aantal vensters is uitgerust met traliewerk, zodat ongenodigde bezoekers toch buiten konden worden gehouden.
Bijzonder is dat onder de huidige tegelvloer van de zaal nog twee oudere lemen vloeren aanwezig zijn. Op beide leemvloeren zijn sporen terug te vinden van brandplaatsen met open vuur. De huidige tegelvloer is rond 1500 over deze vloeren aangelegd, waarna ook de indrukwekkende schouw is aangelegd. Ook in de daaropvolgende eeuwen hebben verschillende verbouwingen plaatsgevonden om het huis te moderniseren en het wooncomfort te vergroten (in 1634, 1760-1770 en 1879). Zo ontwikkelde de grote zaal zich van centrale hal naar statige ontvangstruimte en ten slotte tot ‘mooie kamer’. Zeven eeuwen bewoningsgeschiedenis zijn in dit gebouw zo tastbaar aanwezig.
Restauratie
De Pastorie is sinds 1972 zorgvuldig gerestaureerd door Mijnard Scheers (92) en Grietha Scheers-Bolhuis (77); de eerste niet-geestelijke bewoners na zeven eeuwen. In de jaren 1985-1990 is een zeer zorgvuldige restauratie uitgevoerd. Uitgangspunt was om zo veel mogelijk de uiteenlopende bouwfases te tonen, maar twintigste-eeuwse veranderingen die sterk ingaan tegen de oorspronkelijke structuur van het gebouw te verwijderen. Hierdoor is het unieke, bewaard gebleven interieur van een middeleeuws Gronings steenhuis op subtiele wijze in het zicht gebracht.
Behouden voor de toekomst
Onlangs heeft de familie Scheers De Pastorie overgedragen aan Hendrick de Keyser Monumenten, het landelijke goede doel voor woonhuismonumenten, om te garanderen dat het beheer van het huis, het interieur en de historische tuin ook op lange termijn wordt voortgezet op de wijze zoals de familie dit al meer dan vijftig jaar doet.
Het huis blijft particulier bewoond door het echtpaar Scheers en zal volgens de wens van de familie ook in de toekomst als woonhuis worden verhuurd. Daarnaast zullen huis en tuin met regelmaat worden opengesteld voor bezoekers.
Over Hendrick de Keyser Monumenten
Hendrick de Keyser Monumenten laat al ruim 100 jaar bijzondere huizen in heel Nederland leven, zodat ze behouden blijven voor de toekomst. De huizen, van rijtjeshuis tot stadspaleis, van rococo tot Rietveld, blijven behouden door ze te gebruiken. In de bijna 450 monumenten verspreid over heel Nederland kun je wonen, werken, een evenement organiseren, vakantie vieren, of ze bezoeken als museumhuis.
