Of het nu een torenfort, een lunet of een werk is, veel versteende ridders werden in de afgelopen 20 jaar levende forten. Bij de één vergader je, bij de ander geniet je op een terras of bezoek je het museum. In april 2023 startte de Mooiste Fort verkiezing. Tot 1 juli kon er op 88 forten worden gestemd. Vijf forten gingen door naar de tweede en laatste ronde: Fort aan de Klop, Fort bij Kudelstaart, Fort Kijkduin, Fort Pannerden en GeoFort. Publiek kon tot 1 september jl. op één van deze verdedigingserfgoed-locaties stemmen op mooistefort.nl. Op 4 september werd directeur Jos Peters ervan op de hoogte gebracht dat zijn Fort Pannerden Mooiste Fort 2023 is.
Publieksverkiezing
Alle deelnemende fort-locaties aangesloten bij Stichting Liniebreed Ondernemen werden in eerste instantie genomineerd om deel te nemen aan de Mooiste Fort verkiezing. Tot 1 juli jl. konden alle fortliefhebbers stemmen op hun favoriete fort op mooistefort.nl. De vijf forten met de meeste stemmen gingen vervolgens door naar de tweede stemronde met behoud van het aantal stemmen dat al werd binnengehaald. In totaal brachten 24.042 mensen hun stem uit, Fort Pannerden kreeg 23% van het totaal aantal stemmen.
Juke van Niekerk van Liniebreed Ondernemen, die deze verkiezing organiseerde; “We zijn erg verguld, met de keuze van het publiek. Fort Pannerden is een indrukwekkend 5 verdiepingen tellend fort dat uniek gelegen, ver weg van de Hollandse Waterlinies, zorgde dat het hele systeem van inundatie was gewaarborgd”, dus zowel qua historie als verschijning is het een bijzonder goede en terechte keuze”.
Het winnende en unieke Fort Pannerden wordt ook wel de kraan van Unesco Werelderfgoed Hollandse Waterlinies genoemd. Het fort in Doornenburg (Gemeente Lingewaard) ligt verborgen onder een dak van aarde, telt vijf verdiepingen, en ligt strategisch op de splitsing van de Waal en het Pannerdensch Kanaal. Dit meest oostelijk gelegen fort van de Hollandse Waterlinies, waakte over het water van de Rijn, zodat het onbelemmerd naar het gebied van de Hollandse Waterlinie kon stromen via het Pannerdensch Kanaal. De beschikbaarheid van rivierwater was immers cruciaal om de linie in werking te stellen volgens het principe van inundatie; land onder water zetten om de vijand op afstand te houden. Te diep om doorheen te gaan met man, paard en wagen en te ondiep om het met een boot te trotseren. Van Muiden tot de Biesbosch kon in de periode van 1815- 1945, een gebied van 125 km lang en 6 km breed onder water worden gezet.
Zo’n 300 soldaten waren in de tijd van de Eerste Wereldoorlog gelegerd in het fort. Daarna werd het stil, totdat in 1939 het fort weer in staat van paraatheid werd gebracht. Toen de Duitsers op 10 mei 1940 de grens overstaken, dreigden bombardementen. Snelle overgave was onvermijdelijk. Tijdens de Koude Oorlog werd op het dak van het fort het luchtruim afgezocht naar mogelijk naderende Russische vliegtuigen. Daarna raakte het fort in verval. Nadat van 2000 t/m 2006 het fort het thuis werd van avonturiers en krakers, is het fort gerestaureerd en ingericht als interactief museum midden in het rivierenlandschap.
Top 5
Naast Fort Pannerden nomineerden Fort Kijkduin (Huisduinen-Den Helder), Fort aan de Klop (Utrecht), GeoFort (Herwijnen-West Betuwe en Fort bij Kudelstaart (Kudelstaart-Aalsmeer) voor de tweede stemronde. Zij kregen respectievelijk de 2e, 3e, 4e en 5e plaats.
Prijs
De directie, medewerkers en het betrokken en uitgebreide team van vrijwilligers van Fort Pannerden krijgen op een later tijdstip de Mooiste Fort Award 2023 uitgereikt. Los van deze eer ontvangt Fort Pannerden een gratis marketing en communicatiepakket. Met onder meer een artikel in FORT! magazine 2024 (oplage 50.000) en een omvangrijke Facebook-campagne. Mede om te zorgen dat nog meer mensen dit prachtige fort in een uithoek van Unesco Werelderfgoed Hollandse Waterlinies komen bezoeken. Want alleen door actief gebruik en een plek midden in de maatschappij, wordt dit unieke erfgoed behouden voor volgende generaties.
Uitslag bekend tijdens het Forten- en Vestingfestival 2023
De uitslag is bekend gemaakt tijdens het jaarlijkse forten- en Vestingfestival van 2 t/m 10 september. Op 130 verdedigingserfgoedlocaties worden meer dan 270 activiteiten aangeboden, zoals rondleidingen, lezingen, voorstellingen, theater, muziek en activiteiten voor de jeugd. Op www.forten.nl staat het totale aanbod.
Steeds meer forten open voor publiek
Van wijnfort tot kunstfort, van sauna tot educatief kinderfort, van watersportfort tot B&B en van escaperoom tot een natuurfort. De pioniers van het eerste uur hebben inmiddels echt iets in handen: een monumentaal gebouw, mét een verhaal, gelegen in een niet stedelijke omgeving. Voeg hier een aantrekkelijk museum, café, restaurant, trouw- en vergaderlocatie of andere activiteit aan toe en succes is verzekerd.
Nooit eerder waren zo veel forten en werken van de Nederlandse waterlinies te bezoeken. Uitgebaat door bevlogen (fort)ondernemers, door gepassioneerde vrijwilligers of een combinatie daarvan. Onder het motto “if you don’t use it, you will loose it”, kregen talloze forten de afgelopen decennia een nieuwe bestemming. Zo staat het forten- en waterlinie-erfgoed letterlijk en figuurlijk weer midden in de maatschappij. De inspanningen van honderden fortexploitanten, natuurbeheerders, overheden en vrijwilligers verenigd in Stichting Liniebreed ondernemen wierpen hun vruchten af. Forten werden opnieuw toegankelijk voor publiek. Mooistefort.nl is in het leven geroepen om te laten zien hoe aantrekkelijk al deze erfgoedlocaties vandaag de dag zijn.
Liniebreed Ondernemen
Mooistefort.nl is een initiatief van Stichting Liniebreed Ondernemen (Liniebreed) ter gelegenheid van de tiende uitgave van FORT! magazine. Liniebreed werd in 2011 in eerste instantie opgericht ter ondersteuning van het culturele ondernemerschap in de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Hierna volgde al snel de Stelling van Amsterdam en vervolgens vele andere linies. Vandaag de dag bedient Liniebreed meer dan 10 waterlinies en is de organisatie een beweging geworden en waarin zeer diverse partijen, markt, publiek en privaat zijn verenigd. Doel: het behoud van ons verdedigingserfgoed garanderen door een duurzame, maatschappelijk verantwoorde exploitatie. Forten midden in de maatschappij. Zodat zoveel mogelijk mensen nu en in de toekomst van het bijzondere forten en waterlinie erfgoed kunnen genieten. Ook het forten- en vestingfestival is een initiatief van Liniebreed Ondernemen.
