Forten zijn hot én cool! Vier een zinderende nazomer tijdens het Forten- en Vestingfestival van 2 t/m 10 september 2023. Theater, muziek, excursies, musea, een buitenbios en natuurlijk de lekkerste fortterrassen. Van Den Helder tot Maastricht zijn er meer dan 270 activiteiten op forten, in vestingsteden én in bunkers. Op 9 en 10 september, tijdens het Open Monumentenweekend, zijn veel forten van Unesco Werelderfgoed Hollandse Waterlinies opengesteld voor publiek. Ontdek verdedigingserfgoed in eigen land. Plan je bezoek op www.fortenfestival.nl. Tijdens het Fortenfestival wordt tevens de winnaar bekend gemaakt van de Mooiste Fort Verkiezing. Tot 1 september kan er nog worden gestemd op de ‘top vijf forten’ op www.mooistefort.nl.
Waterlinies stonden eeuwenlang centraal in de verdediging van ons land. Bij oorlogsdreiging, kon defensie brede stroken land onder water zetten. Met water tot kniehoogte sloeg men twee vliegen in één klap. Het land was onbegaanbaar voor soldaten, voertuigen of paarden. En voor boten was het te ondiep om doorheen te varen. Op zwakke plekken in de linie werden forten gebouwd. Het systeem van dijken, sluizen, kanalen, forten en bunkers is nog altijd terug te zien in het landschap en is uniek in de wereld. Sinds juli 2021 zijn de Nieuwe Hollandse Waterlinie en Stelling van Amsterdam samen uitgeroepen tot Unesco Werelderfgoed Hollandse Waterlinies. Vestingsteden waren vaak al gesticht voordat de waterlinies werden aangelegd; stervormige werken rond de stad hielden de vijand op afstand. Door cultureel ondernemerschap floreren de herbestemde militaire bouwwerken in Nederland en zijn ze steeds vaker toegankelijk voor publiek. Ontdek het unieke verdedigingserfgoed tijdens het jaarlijkse Forten- en Vestingfestival.
Te veel om op te noemen
Film, theater, kunst & muziek
Vrijdagavond 1 september kijk je in de Vesting Schoonhoven naar de film Titanic. De hele week is de buitenexpositie Linie van Boven te zien in Schoonhoven (naast de Veerpoort). Ontdek de Oude Hollandse Waterlinie met 24 grote luchtfoto’s. Restaurant Vroeg organiseert een buitenbioscoop op 2 september tussen de bunkers in Bunnik. Van 1 t/m 3 september is de Vesting Gouda the place to be met Gouds Geluk; een culinair muziekfestival op GOUDasfalt. Op Fort aan de Klop in Utrecht zie je 2 en 3 september de knapste kunsten van Circus Snor. Zaterdagavond 9 september zak je onderuit tussen de bomen op het terraseiland met de avonturenfilm Wild. Luister op 3 september tijdens het SPOEL festival naar muziek, cabaret en poëzie op Werk aan het Spoel. Voor kids is er een silent disco, potje midget sjoelen en kindertheater. Fort Everdingen is 3 september het spannende decor voor de bijzondere muzikale voorstelling Herauten op de Stelling; locatietheater pur sang. Op 3 en 10 september kan je op zondagmiddag swingen met live muziek op Fort Jutphaas in Nieuwegein. Fort Sabina is de hele week gastheer van PROJECT 53; een kunstexpositie bestaande uit 53 kunstwerken gemaakt ter herdenking aan de Watersnoodramp. Zondag 10 september vind je de zendamateurs op het fort met ’s middags een muziekoptreden van The Amazing Stroopwafels. Op zaterdag 9 september is in de Biberbunker Oostvoorne de pop-up expositie ‘Atlantikwall in kaart’ te zien. Een audiotour langs reproducties van unieke kaarten die door de Duitse krijgsmacht gedurende de Tweede Wereldoorlog zijn gebruikt voor de planning en aanleg van de Atlantikwall. Op 10 september zijn er op Fort Maarsseveen optredens van verschillende bandjes, toneel en theater. Gezinnen kunnen deze dag terecht op Fort Honswijk voor een interactieve en theatrale workshop ‘De Parade voor de Aarde’ met Generaal Zonnebloem.
Rondleidingen & expedities
Pak 2 september de unieke kans mee te gaan met een historische rondleiding op het authentieke Fort Erfprins, onderdeel van de Stelling Den Helder. Vaar op 3 september naar Forteiland IJmuiden voor een historische rondleiding. De ontdekkingstocht door het lange gangenstelsel met meer dan veertig kamers is indrukwekkend voor jong en oud. In Geertruidenberg ga je 3 september op pad met een gids tijdens een spannende vestingwandeling mét bulderende kanonnen. Fort Vossegat op de Kromhoutkazerne Utrecht opent speciaal op 9 september haar deuren. Voor een historische rondleiding ga je mee met de boswachter of een gids op Fort bij Edam, Fort bij Krommeniedijk, Fort bij Spijkerboor, Fort Waver-Amstel, Fort bij Abcoude, Fort Ruigenhoek, Fort bij Rijnauwen, de torenforten Honswijk en Everdingen, Fort Altena of Fort de Roovere. Op 2 en 9 september sluit je aan bij de vestingwandeling Nieuwpoort. Wandel langs de historische geveltjes, de schitterende vestingwerken en verborgen plekjes van dit prachtige vestingstadje in het Groene Hart. Gilde Utrecht organiseert op 9 september acht (gratis) fietstochten tussen Fort aan de Klop en Fort de Gagel. Ook de vier Utrechtse Lunetten zijn deze dag geopend voor publiek met rondleidingen, workshops en exposities. Beide weekenden staan de gidsen klaar op Fort Rammekens. In 1547 werd begonnen met de bouw van dit oudste zeefort van West-Europa. Binnen de metersdikke muren vind je sporen van vroegere bewoners: Spaanse musketiers, watergeuzen, VOC-kooplieden, Franse fuseliers en Duitse soldaten. Ook bijzonder is een rondleiding over het Hembrugterrein in Zaandam, beschikbaar op 3, 9 en 10 september. De monumentale gebouwen, objecten, foto’s en persoonlijke verhalen tonen de bijzondere geschiedenis van het militaire logistieke hart van de Stelling van Amsterdam (met voormalig wapen- en munitiefabriek). Ga in de vesting Hellevoetsluis 9 september mee met diverse (vesting)rondleidingen, de kinderspeurtocht of maak een ritje met het toeristentreintje.
Musea & kids
Fort Kijkduin is een imposant verdedigingswerk met een historisch museum, een Noordzeeaquarium en museumcafé met een prachtig uitzicht op zee. Op 2 september komt dit iconische fort in Huisduinen echt tot leven. Muziek, soldaten in uniform, boogschieten, broodjes bakken en kanonschoten. Een onvergetelijke ervaring voor het hele gezin. Bezoek het Middeleeuws kampement op Slot Loevestein 2 en 3 september: ridders, demonstraties dansen en muziek uit de middeleeuwen of zwaardvechtles. Zodra je de toegangspoort passeert, stap je terug in de tijd en dompel je jezelf onder in een wereld vol historie en avontuur. Bezoek ook zeker het Waterliniemuseum op Fort Vechten, waar het unieke verhaal wordt verteld over de verdediging van Nederland met de hulp van water. Voor kinderen is het fort een speelparadijs met o.a. een virtual reality ballonvaart over de waterlinie, een inundatiespel en een levensgrootte maquette. Voor de allerjongste bezoekers is er de Kikker Kinder Expo. Ontdek de geschiedenis van Naarden in het Nederlands Vestingmuseum; zondag 10 september wordt in de vesting Naarden tevens de bevrijding van Naarden herdacht (1673). Tussen 11.30 en 13.00 uur vindt er een grote re-enactment plaats van ‘de uittocht der Fransen en de intocht door het Staatse leger’ rond de Utrechtse Poort. Maak kennis met oude en nieuwe Geo-technieken bij het GeoFort. Vlieg op Forteiland Pampus met een virtuele ballonvaart over de Stelling van Amsterdam. Fort Pannerden kent maar liefst vijf verdiepingen. Ga op ontdekking met gidsen in soldatenuniform. Spektakelstuk is een nagebouwd kanon dat tijdens demonstraties kan bulderen. Ook is er een soldatenmuseum, restaurant met uniek panorama-terras en een film over het fort (toegankelijk voor rolstoelhouders). Op Fort bij Aalsmeer vind je het Luchtoorlog- en Verzetsmuseum van de Stichting CRASH 1940-1945. In het museum worden verhalen verteld over vliegtuigen die tijdens de Tweede Wereldoorlog neerstortten.
Eten & drinken
Proef de Linie, het fort of de vesting! Bijvoorbeeld op het terras van Fort H, Fort Asperen, Fort Vuren, Fort Buitensluis of in de theetuin van Fort Spijkerboor of Fort Nieuwersluis. Drink een speciaalbiertje op Fort Everdingen of combineer een lunch of diner met een escape room op Fort Lunet in Raamsdonkveer. Voor kinderen is het Pannenkoekenfort op Fort aan de Drecht heel feestelijk. Bourgondisch genieten kan op het gloednieuwe terras van Fort de Gagel aan de noordkant van Utrecht. Na een gigantische restauratie is het fort 7 dagen in de week open voor lunch, borrel of diner. Van het fort wandel je zo het natuurgebied Noorderpark in. Doe 9 september mee aan de waterlinie wijnwandeling langs unieke plekken in vestingsteden Schoonhoven en Nieuwpoort, inclusief boottocht en culinaire stops. Voor een andere culinaire belevenis boek je een avondje SterkWater op Fort bij Abcoude. Ga luxe dineren in het oude kruitmagazijn naast de slaapvertrekken van de soldaten onder genot van mooie wijnen, muziek en verhalen. Zondag 10 september zijn tevens de terrassen geopend van Fort Diemerdam en Fort de Batterijen.
Kortom te veel om op te noemen; er is altijd wel iets te doen bij jou in de buurt. Kom dus ook naar één van de forten, bunkers of vestingsteden tijdens het Fortenfestival. Bekijk het complete festivalprogramma op www.forten.nl.
Verkiezing Mooiste Fort van Nederland
Of het nu een torenfort, een lunet of een werk is, veel versteende ridders werden in de afgelopen 20 jaar levende forten. Bij de één vergader je, bij de ander geniet je op een terras of bezoek je het museum. In april 2023 startte de Mooiste Fort verkiezing. Tot 1 juli kon er op 88 forten worden gestemd. Vijf forten zijn nu door naar de tweede en laatste ronde: Fort Kijkduin, Fort bij Kudelstaart, Fort aan de Klop, Fort Pannerden en GeoFort. Publiek kan tot 1 september op één van deze verdedigingserfgoed-locaties stemmen op www.mooistefort.nl. Tijdens het Forten- en Vestingfestival wordt de winnaar bekend gemaakt.
