Dat een coup de foudre van alle tijden is, bewijst een uniek artefact dat onlangs werd opgegraven op een archeologische site in Grobbendonk: een bliksemvormige sierspeld met daarop een Latijnse liefdesspreuk. Volgens geschiedenisprofessor Christian Laes (UAntwerpen/University of Manchester) staat er te lezen: “Kom nu, liefje” of “Kom nu, en snel”.
In 2012 startte archeologisch onderzoeksbureau All-Archeo met opgravingen op de site van de vroegere McCain-frietfabriek in Grobbendonk. Acht jaar later werden de werkzaamheden afgerond. De archeologen ontdekten sporen van Romeinse nederzettingen. Onder de grond werden tal van metalen objecten aangetroffen, waaronder een bliksemvormige sierspeld met het opschrift ‘VENIOCV’.
“Het voorwerp dateert uit de tweede eeuw na Christus en is in de loop der tijd licht beschadigd geraakt,” vertelt Laes, expert in de geschiedenis van de oudheid. “De precieze inscriptie op de speld is daardoor niet helemaal duidelijk. Toch zijn er volgens mij twee mogelijke interpretaties.”
Liefje of snel?
Volgens een eerste hypothese staat er ‘veni ocu(le)’. Laes legt uit: “Het eerste deel van de zin is helder: veni betekent ‘kom’ in het Latijn. Het tweede deel zou weleens ‘ocu(le)’ kunnen zijn, een afkorting van oculus, wat ‘oog’ betekent. Ocule of ocelle werd destijds vaak gebruikt als koosnaampje tussen geliefden. In de klassieke oudheid werden de ogen namelijk beschouwd als iemands dierbaarste bezit. Denk aan hoe we in het Nederlands nog steeds spreken over iemands ‘oogappel’. De zin zou dus kunnen betekenen: ‘Kom nu, mijn liefje’.”
Een andere interpretatie suggereert dat er ‘veni oc(i)u(s)’ op de speld staat. “In dat geval verandert de betekenis licht. Het eerste deel (veni) blijft hetzelfde, maar het tweede deel verwijst naar ocius, een term die beweging aanduidt. In dit specifiek geval vallen de ‘i’ en ‘s’ uit het woord weg. Dat taalkundig fenomeen zien we ook terug in opschriften op andere voorwerpen van de Grobbendonkse site. De juiste vertaling luidt dan: ‘Kom nu, en snel’.”
Unieke vondst
Welke interpretatie correct is, blijft een mysterie. Maar één ding is zeker: de speld was een geschenk tussen twee geliefden die naar elkaar verlangden. Opvallend: de boodschap kon zowel aan een man als vrouw zijn gericht.
“Wat deze vondst nog meer bijzonder maakt, is de uniekheid ervan. In het totaal zijn er tot nu toe slechts zestien van zulke bliksemvormige speldjes gevonden, maar dit is het enige exemplaar met deze inscriptie,” besluit professor Laes.
Alle vondsten van de opgraving worden bewaard in het Provinciaal Archeologisch Depot van de provincie Antwerpen. Tijdens de Archeologiedagen op 23, 24 en 25 mei wordt een selectie tentoongesteld in Grobbendonk.
