Amsterdams cultureel erfgoed na jaren achterstallig onderhoud weer in ere hersteld
De afgelopen weken is hard gewerkt aan het onderhoud van de oudste bewaard gebleven houtzaagmolen (1631) van Amsterdam. Na weken van schilderen en teren is de zeventiende-eeuwse paltrokmolen ‘de Otter’, aan de Kostverlorenvaart in Amsterdam Oud-West, in volle glorie hersteld. De spierwitte kap vangt het zonlicht en de uitgesproken groene, rode en gele kleuren spatten van het hout af. Het was noodzakelijk dat de molen van een nieuwe verf- en teerlaag werd voorzien omdat er de afgelopen jaren weinig onderhoud was gepleegd. Vandaag wordt voor het eerst in 15 jaar weer een houten balk in zijn geheel doorgezaagd door de molen, een mijlpaal na jaren stilstand.
Hard gewerkt aan herstel
De Otter is de oudste nog bestaande molen van dit type: gebouwd in 1631 was hij destijds de eerste houtzaagmolen in Amsterdam en tegenwoordig tevens de laatste. De nieuwe eigenaar, sinds april van dit jaar is dat G.T. van der Bijl B.V., heeft de doelstelling de molen weer permanent te laten draaien en het terrein in oorspronkelijke staat te herstellen en verduurzamen. Om dit Amsterdamse cultureel erfgoed in ere te herstellen, hebben de betrokken molenaars Roel Gremmer en Willem Roose in samenwerking met zeewindmolen specialist Thomas de Nijs de volgende werkzaamheden uitgevoerd:
- Het dak is gerepareerd met houten planken van grenen die gezaagd zijn bij molen ‘Het Jonge Schaap’ op de Zaanse schans.
- De kap is helemaal schoongemaakt en is nu vrij van mos en vuil.
- De kap, die bestaat uit 34 grenen planken, is gepotdekseld (een speciale methode om planken te bevestigen).
- In totaal werd circa 150 liter verf in de kleuren roomwit en jachtgroen gebruikt.
- Voor het teren de houten romp werd circa 40 liter Elboleum gebruikt.
- In totaal gingen de heren 154 keer omhoog en omlaag om de werkzaamheden aan de molen uit te voeren.
Behoud van Amsterdams cultureel erfgoed
Met het herstel van houtzaagmolen ‘De Otter’ breekt een nieuwe fase aan voor het terrein waar broodnodig onderhoud gepleegd moest worden. Eigenaar G.T. van der Bijl B.V., zorgde in april van dit jaar – samen met een handvol toegewijde molenaars – voor een letterlijk frisse wind door de wieken. Guido Mensink, directeur en mede-eigenaar van G.T. van der Bijl B.V: “Wij maken ons hard voor deze unieke plek in Amsterdam. Door de molen te herstellen en het terrein te verduurzamen maken we er een toekomstbestendige plek van. De geschiedenis van onze prachtige stad, de ambachten, al die verhalen over het terrein en de molen moeten we blijven vertellen. Wij doen er alles aan om de oudste paltrokmolen binnen afzienbare tijd weer permanent te laten draaien en openbaar toegankelijk te maken. Vandaag heeft De Otter voor het eerst weer hout gezaagd, een zeer bijzonder moment.”
De transformatie in beeld
Op onderstaande foto’s is goed te zien dat het ‘nieuwe jasje’ de molen goed staat. Vanwege deze onderhoudswerkzaamheden is molen ‘De Otter’ bijna klaar voor het winterseizoen en kan hij er weer een paar jaar stevig tegenaan onder begeleiding van de betrokken molenaars die de wieken geregeld laten draaien.
Over houtzaagmolen De Otter en G.T. van der Bijl
De Otter is een houtzaagmolen aan de Kostverlorenvaart in Amsterdam-West. Oorspronkelijk stonden er ongeveer 26 houtzaagmolens in Amsterdam en De Otter is daarvan het laatst overgebleven exemplaar. Wat de molen extra bijzonder maakt is dat het molenerf – met houtloodsen, balkengat en arbeiderswoningen – volledig bewaard is gebleven. De Otter is van het type paltrokmolen, het enige molentype dat in zijn geheel naar de wind wordt gedraaid; ‘kruien’ heet dit in vaktermen. In Nederland zijn slechts vijf paltrokmolens behouden gebleven (Amsterdam, Haarlem, Zaandam, Zaanse Schans en het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem). De Otter is de oudste nog bestaande molen van dit type: gebouwd in 1631 was hij destijds de eerste houtzaagmolen in Amsterdam en tegenwoordig dus tevens de laatste.
Fotografie: Willem de Kam
