Omdat het exploiteren van gebouwen niet tot de kerntaken van de kerk en parochie behoort, verkeert het Gezellenhuis, een rijksmonument, helaas in een slechte conditie. Na veel jaren tevergeefs wachten op goede plannen besloot de gemeente stappen te ondernemen, met als resultaat een mooie samenwerking tussen parochie, gemeente Ouder-Amstel en Stadsherstel Amsterdam.
Als je vanuit Amsterdam de Amstel volgt, kom je in een bocht in Ouderkerk aan de Amstel het rooms-katholiek ensemble tegen van de St. Urbanusparochie. Na de Urbanuskerk van architect Pierre Cuypers komt een ander bezit van de parochie, het Gezellenhuis, in zicht. Het rijksmonument bestaat uit een houten verenigingszaal en een tweelaags voorhuis. De zaal kwam in 1902 tot stand naar ontwerp van P.J. Peeters en is in een ambachtelijk-traditionele stijl gebouwd. Het in rationalistische wijze uitgevoerde bakstenen beheerdershuis is er in 1921 voor gezet.

Om jongeren uit de kroeg te houden
Het Gezellenhuis werd in 1902 opgericht als onderdak voor de verenigingsactiviteiten van de jongelingenvereniging St. Aloysius. Dergelijke houten verenigingsgebouwen werden aan het begin van de twintigste eeuw vaker gebouwd. Aangezien er niet veel meer van zijn, is het belangrijk dit gebouw in stand te houden.
De toenmalige pastoor De Graaf en kapelaan Van der Loos waren toen bang dat jongeren te veel tijd in de kroeg zouden doorbrengen. De vereniging was bedoeld om deze gevaren het hoofd te bieden. In 1902 werden de statuten vastgesteld en werd opdracht gegeven voor de bouw. Vanwege de beperkte middelen werd gekozen voor een houten constructie met gestapelde droge turven als fundament. Deze methode werd vaker toegepast in poldergebieden.

Toneel en kegelbaan
De grote zaal had 200 zitplaatsen, een toneel van 5,7 x 8 meter met kleedkamers aan weerszijden. Onder het toneel was een berging voor stoelen. De hoofdingang had een tochtportaal. Er was verder een buffet, bestuurskamers en een bibliotheek. Over de lengte van de zaal was aan één kant een kegelbaan, die met grote schuiframen af te sluiten viel. De beschildering was polychromisch en bood de mogelijkheid teksten aan te brengen. Jarenlang is er gespeeld en gefeest in dit pand. Het laatste evenement was in 2012 daarna werd het pand, dat in steeds slechtere staat verkeerde, niet meer gebruikt.

Extreme maatregelen voor behoud van het rijksmonument
Jarenlang ging de staat van het pand achteruit en waren er geen breed gedragen plannen om het te behouden, zodat in 2018 een motie werd ingediend. Daarin werd het college verzocht naar mogelijkheden te zoeken om het Gezellenhuis te kunnen behoeden voor verder verval en weer te revitaliseren. Die mogelijkheid werd in juni 2019 onder andere gevonden in het vestigen van het voorkeursrecht gemeente. Dit voorkeursrecht houdt in dat de eigenaar van het Gezellenhuis bij voorgenomen verkoop, het altijd eerst aan de gemeente moet aanbieden. De gemeente gaf ook aan de bestemming van het Gezellenhuis te willen wijzigen van maatschappelijk naar horeca/maatschappelijk.

Bierbrouwen en weer theater
Het plan is dat na aankoop en restauratie, door Stadsherstel Amsterdam, het Gezellenhuis verhuurd gaat worden aan Kek!. Deze ondernemer zal hier niet alleen zelf gebrouwen bier verkopen, maar ook de mogelijkheid bieden voor een veel breder scala aan activiteiten: vergaderen, brunchen en culturele activiteiten, zoals theater, tentoonstellingen en lezingen. Daarnaast komt er een B&B in het woonhuis. Deze publiekstoegankelijke functie sluit mooi aan bij het oorspronkelijke gebruik en levert een bijdrage aan de levendigheid van de dorpskern. Hierdoor kunnen de Ouderkerkse gemeenschap, de parochianen en bezoekers van Ouderkerk aan de Amstel weer genieten van dit historische gebouw waar velen mooie herinneringen aan hebben. Sommigen hebben er nog leren schaken of zongen er met hun koor. Met dit plan wordt een nieuwe bladzijde in de geschiedenisboeken geschreven.

“Het Gezellenhuis blijft behouden, wordt gerestaureerd en krijgt een nieuwe toekomst. Ouderkerkers en bezoekers van Ouderkerk aan de Amstel kunnen straks genieten van dit prachtige gebouw, mooie herinneringen ophalen of nieuwe herinneringen maken. En dat allemaal onder genot van een echt ‘Ouderke(r)ks’ drankje.

Dat we vandaag onze handtekening onder de intentieovereenkomst kunnen zetten maakt van mij een tevreden wethouder maar vooral een gelukkig mens. Het ‘Gezellenhuisterras’  kan wat mij betreft niet snel genoeg open”, aldus wethouder Marian van der Weele.

Nu onderzoeken of het haalbaar is
Maar zover is het helaas nog niet. Hopelijk zal de start van het haalbaarheidsonderzoek en de ondertekening van de intentieovereenkomst, tussen de gemeente, parochie en Stadsherstel, resulteren in de aankoop en restauratie van dit belangrijke cultuurhistorische monument. Veel zal afhangen van de financiële haalbaarheid. Ervaring leert dat de constructie en bekleding van dit soort houten gebouwen vaak rotter is dan in eerste instantie gedacht wordt. Daarom is goed onderzoek nodig en wordt er gezocht naar fondsen, organisaties en particulieren die dit monument ook een warm hart toedragen zodat het echt bewaard kan worden. Heeft u tips of wilt u bijdragen? Neem dan contact op met Stella van Heezik, hoofd Fondsenwerving Stadsherstel Amsterdam, 06-53434767 of via stella@stadsherstel.nl.

Zie een impressie van het pand op: https://vimeo.com/420414807

—————————————————————–

Stadsherstel Amsterdam

Stadsherstel Amsterdam redt monumenten en beeldbepalende panden door ze zorgvuldig te restaureren, een passende bestemming te geven en te verhuren. De panden worden in bezit gehouden, waarmee een goede staat van onderhoud blijft gegarandeerd. Zo levert de organisatie een belangrijke bijdrage aan:

•            het bewaren van gebouwd erfgoed voor volgende generaties

•            de leefbaarheid van steden en dorpen

•            de toegankelijkheid van monumenten en

•            het behoud van het restauratieambacht.

Sinds haar oprichting in 1956 heeft Stadsherstel meer dan 600 panden in en binnen een straal van 45 kilometer rond de stad Amsterdam gered. Ruim 2500 Vrienden steunen het werk van de organisatie.De grotere monumentale panden, zoals kerken, forten, industriële monumenten en boerderijen krijgen een succesvol tweede leven met meestal een culturele of sociaal-maatschappelijke functie. Of als podium voor concerten, congressen, lezingen, recepties, diners en huwelijksvoltrekkingen.

www.stadsherstel.nl

www.facebook.com/stadsherstel

www.twitter.com/stadsherstel

www.instagram.com/stadsherstel

foto; Gezellenhuis-Ouderkerk ad Amstel-Stadsherstel Amsterdam Jan Reinier van der Vliet mei 2020