Stadsmuseum Rhenen 13 juli t/m 5 oktober 2019
Rembrandt was geraakt door Rhenen. Zes tekeningen maakte hij van de stad. In dit Rembrandtjaar zijn ze voor het eerst allemaal te zien in het nieuwe Stadsmuseum Rhenen.
De expositie ’Rembrandt tekent Rhenen’ brengt publiek in Rhenen rond 1650. Als stadje zeer geliefd bij kunstenaars, want uiterst pittoresk gelegen. Rembrandt is vooral gefascineerd door de stadspoorten. Wat is het verhaal hierachter, en waar zijn die poorten gebleven? Het museum vertelt het met zowel Rembrandts werk als kunstwerken uit de eigen collectie.
Men ziet overigens niet de originele tekeningen van Rembrandt, nóg niet. Die hoopt het Stadsmuseum Rhenen, dat in december 2018 zijn deuren opende, in de toekomst te mogen tonen. Ze bevinden zich in collecties van vooraanstaande musea in Europa. Het Musée du Louvre, British Museum, The Devonshire Collection, Musée Bonnat, Museum Bredius en Teylers Museum stelden hun digitale bestanden ter beschikking. Rembrandts werk wordt in print getoond, vaak op groot formaat.
Publiek staat oog in oog met Rembrandts versie van de drie middeleeuwse stadspoorten van Rhenen: de Westpoort, Bergpoort en Rijnpoort. Ook tekent hij het ommuurde Rhenen vanuit de verte. Rembrandts stadsgezichten zijn trefzeker en ogen vitaal. Maar de gehavende, ooit zo stoere Westpoort weerspiegelt de kwetsbaarheid van het stadje in heftige tijden, rond 1650. Rembrandt lijkt er door geraakt.
Kunstenaarshart
Rhenen biedt in de Gouden Eeuw alles wat een kunstenaarshart begeert. Een on-Nederlands landschap, dicht bij huis. Een hoge heuvelrug, met aan de voet daarvan een plaatsje, pal aan de rivier. Vanaf de helling kijk je – over de stadsmuren heen – zó het middeleeuwse mini-stadje in, met zijn markante Cunera-toren. Aan de overzijde van de rivier ligt de vlakke, groene Betuwe. Compositorisch een uitdaging! Sinds de 80-jarige oorlog voorbij is, in 1648, kun je hier weer veilig reizen. Grote meesters als Albert Cuyp, Jan van Goyen, Jacob van Ruisdael en Herman Saftleven weten de weg naar Rhenen te vinden. En dat geldt ook voor Rembrandt.
Rembrandt en Rhenen
Twee keer doet Rembrandt van Rijn (1606-1669) Rhenen aan. De zes tekeningen dateren waarschijnlijk uit de jaren rond 1647/1648 en 1652/1653. Rembrandt is mogelijk vanuit Amsterdam onderweg naar zijn schoonmoeder in Bredevoort, in het oosten van Nederland. Rembrandts tochten door Nederland leveren twaalf tot dertien tekeningen op, onder andere van Utrecht, Amersfoort en Arnhem. Op maar liefst zes van deze tekeningen staat Rhenen.
Stadsmuren in verval
De stoere stadsmuren die de grensstad van het Sticht moesten verdedigen tegen de legers van de Hertog van Gelre zijn zo’n 300 jaar oud, als Rembrandt in Rhenen komt. Geld voor onderhoud van de muren is al dik honderd jaar een probleem. Rond 1650 is het armoe troef in Rhenen. De 80-jarige oorlog heeft het stadje uitgeput. De trotse muren raken in verval.
Het einde van de stadsmuren nadert als Franse soldaten de stad bezetten, in 1673. Ze duwen delen van de stadsmuren de gracht in. Ook de Bergpoort en Westpoort moeten het ontgelden. Uiteindelijk wacht sloop van alle poorten, in 1873. Iedereen kan de stad nu in en uit, op ieder moment.
Stadspoorten en kunst
De stadsmuur van Rhenen is gelukkig deels bewaard en gerestaureerd. De stadspoorten zijn er uitsluitend nog op tekeningen en prenten, schilderijen, kaarten en documenten. Het museum laat een 10-tal werken zien, veelal uit eigen collectie – en ook in print. Werken uit de 17de tot en met de 19de eeuw, o.a. van Albert Cuyp, Levolger, Elias Stark, Daniël Kerkhoff, Gijsbert Baars en Hendrik Hoogers. En natuurlijk wordt publiek getipt een wandeling te maken langs de gerestaureerde delen van de stadsmuur.
Stadsmuseum ook op zondag open
Stadsmuseum Rhenen zit boordevol verhalen over de geschiedenis van Rhenen, en toont archeologische schatten, historische voorwerpen en kunst. Schatten, strijd en schoonheid, daarom draait de vaste presentatie in het monumentale middeleeuwse Oude Raadhuis. Daarin huist ook de VVV en een Museumcafé met aangename tuin.
Open: dinsdag t/m zaterdag van 10-16 uur. Medio juli – medio september ook op zondag van 12-16 uur. De Museumkaart is geldig. Adres: Markt 20 (ingang Kerkstraat), Rhenen.
Persfoto
Rembrandt van Rijn, De Westpoort vanuit de stad gezien, 1647/1648. Collectie Teylers Museum, Haarlem
Uitsluitend voor gebruik in relatie tot publicaties over de tentoonstelling Rembrandt tekent Rhenen. Niet voor commerciële toepassingen.
