Joost Swarte in de Oosterkerk van Hoorn
Er wordt niet elke dag een nieuw glas-in-lood-raam onthuld in een kerk, maar op 17 december gebeurt het, in de Oosterkerk van Hoorn. En dan ook nog eens een raam, dat is bedacht en ontworpen door een vermaard kunstenaar, Joost Swarte. Hij voegt een indrukwekkend, eigentijds element toe aan een historisch gebouw, dat een verhaal laat zien vol symboliek, historie, verbeelding en een vleugje humor.
Tegenover het historische Admiraliteitsraam aan de oostkant van de Oosterkerk, zat tot voor kort een gigantisch, ‘blanco’ glas-in-lood-raam met een paar honderd rechthoekige, lichtgroene ruitjes. Toen diende zich een gulle gever aan, de familie Van Doorn, die de stichting die de kerk bestuurt graag een nieuw, beeldend glas-in-lood-raam wilde schenken. Dat leidde in 2020 tot de opdracht aan Joost Swarte om die forse klus op zich te nemen. Daarvoor werkte hij onder meer nauw samen met de uitvoerder, glazenier Marije Wofswinkel.
Het verhaal
Nu is Swarte niet alleen een gevierd illustrator, striptekenaar en grafisch ontwerper, maar vooral ook een verhalenverteller. Swarte: ‘Op zeker moment zag ik dat enorme raam, dat moest ik wel even op me in laten werken. Ik wilde op alle aanwezige historie mijn eigentijdse verbeeldingskracht loslaten. Zo’n oude kerk is symmetrisch opgezet en tegenover ‘mijn’ raam zit het grote Admiraliteitsraam. Ik wilde me verhouden met die historische, samengestelde afbeelding, het is een verhaal. Vervolgens rijst de vraag: wat ga je verbeelden? Ik ben altijd al dol geweest op het karakter van Noord-Holland, een ‘waterig’ landschap dat voortdurend in beweging is.’
Water en land
‘Dus de fameuze relatie van Hoorn in relatie tot het water, dat was mijn uitgangspunt. Je ziet bijvoorbeeld kleine visserij, grote zeilschepen en pleziervaart, een veendijk en een moderne dijk. Voor de historische lijn ben ik als een archeoloog te werk gegaan, de oudste resten vind je onderaan. Naar boven toe wordt de geschiedenis recenter, richt Hoorn zich meer op het land en kijkt het klimaat om de hoek. Ik heb veel gelezen en onderzocht en het heeft zich langzaam ontwikkeld tot een niet al te ingewikkeld ontwerp, vol haakjes naar het grote verhaal erachter.’
Historie
‘Glas maken is een chemisch proces en je kunt de kleur pas beoordelen als er licht op valt. We hebben alleen al 400 stalen gekleurd glas bekeken. Ik ben samen met glazenier Marije lang bezig geweest om de inkleuring van mijn tekening over te zetten naar glas. Het materiaal wat we gebruiken is nieuw maar toch historisch glas, ambachtelijk geblazen. Daardoor zitten er soms kleine belletjes in en is de dikte niet overal precies gelijk. Dat geeft weer andere tinten en kleuren. En je kunt glas niet even makkelijk snijden als papier of zoiets, het is en blijft breukgevoelig. Ik heb erg genoten van het puzzelen en het zoeken naar manieren om de onderlinge delen ‘familie’ van elkaar te maken.’
Passen en meten
‘Er zullen ongetwijfeld mensen zijn die dit raam niet vinden ‘passen’ in de kerk. Ik vind het juist belangrijk dat je al die diverse stijlen uit de diverse perioden uit de geschiedenis bij elkaar ziet, je leest er de geschiedenis van de kerk uit af. In de huiskamer van Hoorn, die de Oosterkerk graag wil zijn, heeft iedere generatie iets achtergelaten, wat de volgende generatie weer koestert. Ik ben natuurlijk heel benieuwd naar de onthulling op 17 december, dan zie ik het eindresultaat van 9 maanden werk.’
Informatie
Op zaterdag 18 december is de Oosterkerk, onder de dan geldende coronaregels, opengesteld voor het publiek. Tussen 12.00 en 15.30 uur kan iedereen de neiuwe blikvanger van de kerk komen bewonderen. Dan worden ook een film vertoond over de uiteindelijke realisatie van het raam een een film over het bedenken van het raam. Die laatste is geproduceerd door de kerk, het Westfries Museum en expositiecentrum Expoost. Op die twee adressen aan de Roode Steen is de film de komende tijd te bekijken, daarnaast vertoont Expoost een overzichtstentoonstelling van het werk van Joost Swarte.
Joost Swarte: Met dank aan magazine Hier in Hoorn
