Zeven vrijdagen achtereen van 21 oktober t/m 2 december 2022 om 22.20 uur op NPO 2
| Dit jaar herdenken we dat het 350 jaar geleden is dat het Nederlandse Rampjaar plaatsvond. De NTR komt met een zevendelige geschiedenisserie. Hans Goedkoop is als voice-over de verteller. Een jong land dat zich veilig waant, wordt van drie kanten ongenadig aangevallen door machtige vijanden. Iedereen weet het dan: het is erop of eronder. In deze documentaireserie (waarin vele historici aan het woord komen, maar waarvoor ook in diverse plaatsen in het land is gefilmd en dankbaar gebruik is gemaakt van de herdenkingen en re-enactments die dit jaar op tal van plaatsen hebben plaatsgevonden) reconstrueert de redactie van Andere Tijden de gebeurtenissen die leidden tot het Rampjaar 1672. Een jaar dat de geschiedenisboekjes is ingegaan met de zin: het volk was redeloos, de regering radeloos en het land reddeloos. Maar wat gebeurde er nou precies in dat Rampjaar en vooral: hoe kon het zo uit de hand lopen? In een spannende reconstructie wordt getoond en verteld hoe de basis voor het Rampjaar eigenlijk al wordt gelegd in 1648, bij de Vrede van Münster – het einde van de Tachtigjarige Oorlog. Een schitterende toekomst ligt in het verschiet voor de jonge, welvarende Republiek die Nederland dan is. Maar onder de oppervlakte borrelen al de tegenstellingen, tussen Oranjegezinden en staatsgezinden, tussen het machtige Holland en de overige gewesten en vooral tussen dat kleine zelfbewuste landje dat de wereld verovert (een ‘dikke kabouter’ volgens historicus Luc Panhuysen) en de grote landen eromheen (‘omringd door uitgehongerde reuzen’), die met leedwezen zien hoe die brutale Republiek zich verrijkt ten koste van henzelf. Dieptepunt in de Nederlandse geschiedenis In 1672 komt het allemaal tot een kookpunt als de Engelsen, de Fransen en de bisdommen van Münster en Keulen de Republiek van drie kanten te grazen nemen. Met elke stad die valt, groeit de woede en de paniek onder de bevolking. De politieke leiders moeten het ontgelden. In Den Haag worden de gebroeders De Witt letterlijk aan stukken gescheurd – nog altijd één van de afschuwelijkste gebeurtenissen in de Nederlandse geschiedenis. Het jonge land lijkt ten onder te gaan, maar weet zich toch op te richten en de vijanden te verslaan. Het Rampjaar luidt wel het einde van de welvaart in de 17e eeuw in en de Republiek moet voortaan een toontje lager zingen. Ook zijn de Oranjes terug van nooit weggeweest. Nederland heeft stand gehouden – maar ten koste waarvan? Afl. 1 Oranje buitenspel (vrijdag 21 oktober, 22.20 uur, NPO 2) In de eerste aflevering gaan we terug naar 1650. Rond de wieg van Willem III hangen zwarte gordijntjes. De Oranjes rouwen om Willem II die onverwachts gestorven is aan de pokken. De dood van de 24-jarige stadhouder, een week vóór de geboorte van zijn zoon, zet de positie van het Huis van Oranje en daarmee ook de toekomst van de baby op het spel. De provincies, het machtige Holland voorop, zien hun kans schoon om de familie haar erfelijke functies te ontnemen. Ze willen bezuinigen op het leger en vrij baan geven aan de handel. Daarbij zijn de Oranjes, van oudsher illustere legerleiders en stadhouders, een sta-in-de-weg. Het Eerste Stadhouderloze Tijdperk is een feit. Maar het volk laat zich niet zo makkelijk het symbool van eendracht ontnemen en blijft om Oranje roepen. Afl. 2 Vijand Engeland Afl. 3 Wraak van de zonnekoning Afl. 4 Redeloos, radeloos, reddeloos Afl. 5 Verscheurd land Afl. 6 Oranje slaat terug Afl. 7 Eindelijk vrede (alle zeven afleveringsbeschrijvingen te vinden op de perssite, zie onderaan bij Noot voor de redactie) Over de geschiedenisseries van Andere Tijden Andere Tijden maakt naast maandelijkse specials ook ieder jaar meerdere documentaireseries, zoals vorig jaar De strijd om het Binnenhof (met Wouke van Scherrenburg) en Koude Oorlog. Met de serie Het Rampjaar 1672 maakt de redactie als het ware een vervolg op de serie over de Tachtigjarige Oorlog (80 Jaar Oorlog), uitgezonden in 2018. Hans Goedkoop is in Het Rampjaar 1672 als voice-over de verteller. Meerdere gerenommeerde historici, onder wie Luc Panhuysen, komen aan het woord. Met behulp van historische bronnen en beelden wordt getoond hoe de jonge Republiek in de tweede helft van de zeventiende eeuw langzaam maar zeker op een catastrofe aanstuurt. De programmamakers hebben ook dankbaar gebruik gemaakt van de vele tentoonstellingen en herdenkingen die dit jaar in het hele land plaatsvinden (gebundeld te vinden op het platform https://rampjaarherdenking.nl/). |
